Ewaluacja i wnioski

Ewaluacja cząstkowa prowadzona była na etapie realizacji szkoleń oraz wydarzeń w bibliotekach i opracowywania Apteczek literackich. Jej celem było monitorowanie przebiegu projektu.

W celu podsumowania całości zadania opracowano ankietę, której celem była ocena całości projektu. Ankieta zawierała 6 pytań zamkniętych i 4 otwarte, a także dane dotyczące cech społeczno-demograficznych takich jak: płeć, wiek respondenta oraz staż pracy w bibliotece. Wszyscy respondenci pochodzili z bibliotek publicznych, przy czym ponad połowa z miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców.  W projekcie brały udział wyłącznie kobiety (100%) najczęściej (52%) w wieku 46-60 lat oraz 36-45 lat (24%). Blisko połowa z nich legitymowała się stażem pracy w bibliotece mieszczącym się w przedziale 11-20 lat, a 20% posiadało ponad 30 letni staż pracy.

Zdecydowana większość, bo aż 92% respondentów (72% to oceny 10, 20 % oceny 9) uznała, że szkolenia spełniły ich oczekiwania.

Bardzo wysoko ocenili wiedzę i umiejętności trenera (w skali 1-10) aż 92% przyznało maksymalną liczbę punktów. Podobnie wysoko (80% najwyższych not) oceniono sposób przygotowania i prowadzenia różnych form wsparcia, w tym: udostępnione materiały szkoleniowe oraz inne dodatkowe (przydatne linki), konsultacje w zakresie doboru książek do przygotowywanych zestawów pozycji biblioterapeutycznych, ocenę jakości Apteczek literackich oraz uwagi do koncepcji wydarzeń zorganizowanych przez uczestników szkoleń w bibliotekach macierzystych.

Aż 76% badanych uznało poziom swoich kompetencji przed przystąpieniem do zadania za co najwyżej średni, a tylko 4% uznało, że jest wysoki.

Oceniając poziom kompetencji osiągniętych w trakcie szkolenia, 80% respondentów wyraziło opinię, że szkolenia zdecydowanie podniosły ich wiedzę i umiejętności.

Za szczególnie cenne uznali opracowane i udostępnione przez trenera przykłady zestawów biblioterapeutycznych dla różnych grup odbiorców, wskazówki metodyczne i pomysły na warsztaty biblioterapeutyczne. 79% ankietowanych oceniło przeprowadzone szkolenia za bardzo przydatne, a 21% respondentów za przydatne z punktu widzenia przygotowania i realizacji wydarzeń w bibliotekach.

Większość respondentów nie zgłosiła uwag merytorycznych w zakresie usprawnienia szkoleń, pojawiły się natomiast sugestie o wydłużenie liczby godzin szkoleniowych oraz przygotowanie więcej wzorcowych scenariuszy spotkań biblioterapeutycznych z konkretną grupą czytelników. W odpowiedziach na pytanie otwarte dotyczące tematyki szkoleń, którymi byliby zainteresowani respondenci w przyszłości proponowano m.in. kontynuację szkoleń online z zakresu biblioterapii, bajkoterapii, a także metod pozyskania nowych czytelników i przełamania oporów, szczególnie starszych mężczyzn przed odwiedzeniem biblioteki. W pytaniu o inne uwagi przeważały pochlebne opinie o udziale w zadaniu, podziękowania za profesjonalizm trenera i prośby o dalsze tego typu przedsięwzięcia.

W drugim etapie realizacji zadania uczestnicy cyklu szkoleniowego opracowali zestawy Apteczek literackich, na podstawie posiadanych zbiorów. Większość z nich zdecydowała się na ocenę Apteczek przez specjalistę z Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego i skorzystała z możliwości uzyskania znaku jakości „Księgozbiór na zdrowie”. Przykładowe zestawy zamieszczono na stronie zadania. Wśród nich znalazły się wykazy opracowane przez biblioteki w: Bełżycach, Cieszanowie, Czarnym Borze, Elblągu, Łańcucie, Łysej Górze, Mińsku Mazowieckim, Piątnicy, Rzeczniowie, Zwierzynie.

Ekspert z PTB pomagał też w dostosowaniu scenariuszy planowanych spotkań biblioterapeutycznych do potrzeb konkretnej grupy odbiorców (dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych, młodzieży, osób dorosłych, w tym starszych i niepełnosprawnych). Wydarzenia były realizowane jesienią 2021 r., a relacje z ich przebiegu wraz z dokumentacją zdjęciową i nierzadko scenariuszami przesłano do Biura ZG SBP. Specjaliści we współpracy z trenerem i koordynatorem dokonali wyboru najciekawszych, których opisy zostały następnie umieszczone na stronie zadania. Po akceptacji przesłanej dokumentacji bibliotekarze otrzymali certyfikaty potwierdzające ukończenie szkolenia.

Warto podkreślić, że ekspert z PTB, trener oraz koordynator zadania byli pod dużym wrażeniem kreatywności bibliotekarzy. Pomysły na spotkania były dopasowane do profilu działalności bibliotek, a tematyka dotyczyła najistotniejszych problemów, z jakimi mierzą się w okresie pandemii i nie tylko różne grupy czytelników (negatywne emocje, hejt oraz agresywność wśród dzieci i młodzieży, wyobcowanie starszych, psychoza, stany depresyjne itp.). W spotkaniach inspirowanych wybraną literaturą brali często udział zaproszeni psychoterapeuci, biblioterapeuci, którzy pomagali w identyfikacji i rozwiązywaniu zgłaszanych problemów, współpracowali z bibliotekarzami przy opracowaniu programów i scenariuszy zajęć. Po ocenie eksperckiej do najciekawszych spotkań (warsztatów) zaliczono:

• Nie wierzmy plotce, czyli o sile słów, zorganizowane dla dzieci wczesnoszkolnych w Gminnej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Rzeczniowie,
• Nastoletni kryzys – jak odnaleźć w nim MOC, spotkanie dla młodzieży w Bibliotece Miejskiej w Bytowie,
• Dzień Kundelka – psa Karmelka, czyli książka o poczuciu wartości, które odbyło się w Filii Bibliotecznej nr 1 Biblioteki Publicznej w Sokółce z udziałem przedszkolaków,
• Radość, smutek, złość…o codziennych emocjach i uczuciach, warsztaty dla dzieci z klas II, zorganizowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Cieszanowie,
• Hejt i przemoc w szkole, spotkanie dla licealistów w Bibliotece Publicznej w Tomicach,
• Kropka. Wielka księga Supermana, zorganizowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Radomiu dla młodszej młodzieży.

Przebieg realizacji zadania przedstawiano także na posiedzeniach Zarządu Głównego SBP. Członkowie SBP zauważyli, że nie bez znaczenia dla oceny uzyskanych efektów są opinie zgłaszane przez samych bibliotekarzy – uczestników zadania. Podkreślali oni, że oprócz zdobycia nowych umiejętności, opracowania narzędzia edukacyjnego – Apteczki literackiej, wspierającego także zdrowie czytelników bardzo ważne było uświadomienie sobie skali problemów nękających obecnie dzieci, młodzież, osoby dorosłe, oraz potrzeba szukania dla nich profesjonalnej pomocy, w którą mogą i powinni włączyć się bibliotekarze.